100 jaar Londenstraat: een historisch overzicht

1898-1900

1909-1947

Op 14 juli 1898 koopt de “Société Anonyme Werkmanswelzijn” een stuk grond aan de Londenstraat. Architect EDMOND LECLEF (die om. het O.-L.-Vrouwencollege aan de Frankrijklei en het St.-Jan Berchmanscollege aan de Meir ontwierp) tekent het plan. In het voorjaar van 1900 is het gebouw voltooid:
“Een slank elegant gebouw, hoog opschietend met zijn toren, daken, punten en hoeken, die duidelijk afgelijnd zijn. Het brengt een vrolijke noot temidden van het gewriemel, zijn frisse rode baksteen splijt de eentonigheid van de stoffige omgeving en schijnt te lachen tegen de sombere hemel” (La Métropole, 21-03-1900)


Het doel dat het Werkmanswelzijn zich stelt is niet gering: onderkomen voorzien voor de dokwerkers, de bassengwerkers, wier lot op dat moment alles behalve begerenswaardig was. Er worden maaltijden aangeboden tegen 0,35 F, kost en inwoon tegen 1,45 F per dag. Spoedig worden een toneelkring, een turnkring en een zangkoor opgericht.


In hetzelfde 1900 kocht de coöperatieve “Het Beste Brood”, twee percelen aan weerszijden van het Werkmanswelzijn. Het beste Brood was een volksbakkerij, bijstands- en pensioenkas. Zij had eveneens een bank, die tot aan de Tweede Wereldoorlog de voornaamste geldschieter van de school zou blijven.

1947-2009

Na veel gelobby stichten de Aalmoezeniers van de Arbeid op de benedenverdieping van het Werkmanswelzijn de “Vlaamsche Vakschool voor Mekaniek, Scheepsbouw en Electriciteit”, de eerste meervoudige beroepsschool in Antwerpen. De school opent op 26 april 1909 . Voorwaarden tot toelating waren: “Goede gezondheid, goed gedrag, met goeden uitslag zijn examen ondergaan hebben”. 50 van de 77 aangemelde studenten slaagden voor het toelatingsexamen, 14 ervan zouden in 1914 worden gediplomeerd.


De eerste directeurs hadden weinig of niets met elkaar gemeen, behalve dat het geen Vlamingen waren. Duitsers, een Waal, twee Nederlanders en een Brusselaar bestuurden aanvankelijk de Vlaamsche Vakschool: stuk voor stuk markante mannen.  Zo was er de Waalse pater Joseph Poncelet (1912-1913/ 1914-1918), bijgenaamd “Papa Bonbon”, die geen woord Nederlands verstond en leerlingen, wat ze hem ook toevertrouwden , steevast antwoordde met “C’est bon, mon fils”.


Of de Nederlandse paters Jan Meyer en Adriaan Strang (afwisselend tot 1924), eerstgenoemde ranselde weerbarstige studenten af met zijn kolossale pijp, laatstgenoemde liet de leerlingen elkaar afranselen door ter gelegenheid van Sint-Jozef een bokswedstrijd te organiseren. Of de Brusselse pater August Wauters (1936-1942) die in zijn openingsrede in gebrekkig Nederlands fulmineerde “tegen de ontucht op school” (hij bedoelde uiteraard “het gebrek aan tucht”), …


De school breidde gestaag uit. In de jaren twintig werden de diamantschool (de eerste school voor die opleiding, een aparte instelling met een eigen directie), de afdeling houtbewerking, vervolgens een afdeling juweliers en een opleiding voor horlogemakers opgericht. De oprichting van nieuwe opleidingen resulteerde steevast in de naamsverandering van de school. Zo kwam men in 1937 tot “Vakschool voor werktuigkunde, scheepsbouw, elektriciteit, houtbewerking en schilders”. In 1942 maakte men er gemakkelijkheidshalve “Technische Scholen Londenstraat” van.


De schoolbevolking groeide, ook overigens in de avondschool.  De cursussen van het avondonderwijs startten in hetzelfde jaar als het dagonderwijs. Eind 1909 werden er al drie opleidingen ingericht: een voor mechanica, een voor elektriciteit en een voor zeemachinisten. Het aanbod vergrootte met de jaren.


Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef de school lange tijd verder draaien. Er werd zelfs een nieuwe afdeling fotografie – scheikunde opgericht. Wel werd een overgroot deel van de klaslokalen opgeëist door Duitse officieren en soldaten. Luchtaanvallen richtten de nodige materiële schade aan, maar het onderwijs bleef gegarandeerd. Toen in 1942 de verplichte tewerkstelling in Duitsland begon, leverde de school op grote schaal valse inschrijvingsbewijzen af aan zogenaamde leerlingen, die met een dergelijk bewijs niet werden gedeporteerd. Enkel het laatste jaar van de oorlog bleef de school gesloten.

Ook na de oorlog bleef de school uitbreiden met afdelingen zoals scheepsbouw (1945), scheikunde (1960) en automechanica (1963). De vele opleidingen zorgden voor een leerlingenpopulatie die in het beperkte gebouw aan de Londenstraat niet meer terecht kon. Samen met het leerlingenaantal groeide overigens ook het lerarenkorps. In 1910 volstonden 10 leerkrachten. In 1935 waren het er 68.

De echte hausse kwam in de jaren 50 en 60 met respectievelijk 125 en 224 leerkrachten. Er werden buitenscholen opgericht op de Linkeroever, in Ekeren en in Deurne. De uitbouw van de school in de Napelsstraat (de A.L.E.C of Aalmoezeniers Londenstraat Electronica – Chemie) en de August-Michielsstraat (de A.L.A.M. of Aalmoezeniers Londenstraat August Michielsstraat) zorgde eveneens voor extra ruimte.


Naast de vele secundaire opleidingen werden ook opleidingen hoger onderwijs ingericht. Zo werd in 1960 de driejarige cyclus Technische Ingenieur Elektronica en Industriële Scheikunde opgericht. In 1961 ging de driejarige cyclus Technisch Ingenieur Mechanica van start en in 1965 de tweejarige cyclus fotografie.

Door een nieuw decreet op de hogescholen in 1977 vond een fusie plaats tussen de afdelingen technisch ingenieurs van Don Bosco, TIB Borgerhout en Technicum van de Londenstraat. De lessen werden gegeven in Hoboken en de naam van de school was Katholiek Industriële Hogeschool Antwerpen (KIHA). Omdat vanaf dan Hoboken de Technisch ingenieurs of beter Industrieel Ingenieurs organiseerde, mocht de Londenstraat en het TIB graduaten oprichten.

Ondertussen was de school ook van naam veranderd.  In 1962 had het ministerie de school gevraagd een nieuwe naam te kiezen. De keuze viel op “Technicum”, dat kort na 1982 “V.T.S. Technicum” werd.


In 1984 werd het deeltijds onderwijs opgericht in de Londenstraat, toen nog als experimenteel deeltijds onderwijs. Ondertussen is het uitgegroeid tot het Centrum voor Leren en Werken en kent het twee vestigingsplaatsen: het Keerpunt in de Prins Leopoldstraat in Borgerhout en het Leercentrum in de Eethuisstraat in Merksem.

In 1988 werd graduaat automechanica opgericht.

In 1995 kwam er een nieuw decreet op de hogescholen. Dit bracht met zich mee dat de school de graduaten moest afstaan aan de hogeschool en de KIHA werd omgedoopt tot Karel de Grote Hogeschool. Dit was voor de school een financiële aderlating omdat de infrastructuur,  en de daaraan verbonden kosten,  hetzelfde bleef terwijl de subsidies van ongeveer 450 studenten hoger onderwijs wegvielen.
Hetzelfde decreet had tot gevolg dat hogescholen geen secundair onderwijs meer mochten inrichten. Daardoor moest de VLOD, die onder de bevoegdheid viel van het Hoger Instituut voor Maatschappelijk Werk op zoek naar nieuw onderdak. Nog in 1995 vroeg het volwassenenonderwijs van Don Bosco om te fusioneren met het volwassenenonderwijs van Technicum.  Zowel de VLOD als Don Bosco werden  een onderdeel van het volwassenenonderwijs van Technicum.


1999 was het jaar van de grote fusie van de secundaire scholen TIB, Rerum Novarum en Technicum Londenstraat. Hierdoor kwam ook het volwassenenonderwijs van het TIB in de Londenstraat terecht. Als gevolg hiervan werden de lerarenopleiding en het graduaat Industriële Informatica toegevoegd aan het aanbod van opleidingen in het volwassenenonderwijs. De school draagt sinds dat jaar de naam Technicum Noord-Antwerpen.


De laatste verandering dateert van 2005. In dat jaar kreeg de school een nieuw schoolbestuur. Het Bisdom neemt sindsdien de leiding voor zijn rekening.

Wat de omgeving van de school betreft, komt de buurt meer en meer in trek gezien haar verbinding met de Schelde. Het stadsbestuur gaf de Spaanse architect Manuel de Soa Morales de opdracht om met een vernieuwde stedenbouwkundige aanpak het Eilandje om te vormen tot een woon-, werk-, en cultuurwijk. Men heeft ervoor gekozen om het oude met het nieuwe te verzoenen. Aan dit project wil Technicum, als “school aan de Stroom” en al 100 jaar vergroeid met dit stadsdeel, meewerken.

Vanaf 1 september 2016 maakt TNA deel uit van de Koba groep : de  NoordkAnt